Energiemanagement voor gebouwen: tips en best practices

Wat is energiemanagement?

Energiemanagement is het aanpakken van het energieverbruik van een gebouw door dit te monitoren, analyseren en optimaliseren. Doelen zijn het verlagen van kosten en energieverspilling tegengaan, maar ook het voldoen aan wet- en regelgeving. Dit monitoren, analyseren en optimaliseren kan gedaan worden met energie-audits; systematische beoordelingen van hoe de organisatie energie gebruikt en waar verbeteringen mogelijk zijn. Energiemanagement houdt in dat er voortdurend gewerkt wordt aan een betere, energie-efficiëntere manier van werken, waarbij besparingsmogelijkheden continue worden onderzocht en geïmplementeerd.

Energiemanagement tools die al veel en succesvol worden ingezet zijn bijvoorbeeld slimme meters, geautomatiseerde ventilatie of verlichtingssystemen, of het analyseren van verbruiksdata via energie monitoring dashboards. Vaak is de terugverdientijd van zo’n slimme tool slechts 1 jaar, plus het levert zonder veel moeite te hoeven doen een besparing op de energiekosten op van 21% (scholen) tot 33% (kantoren) (bron: RVO).

Mileumanagementsysteem ISO 001

Energiemanagement kan onderdeel zijn van een uitgebreider milieumanagementsysteem. Dit wordt gebruikt wanneer organisaties milieurisico’s willen beheersen om zo duurzamer te worden en hun bedrijfsprocessen te optimaliseren. Voor milieumanagement bestaat een mondiale norm: ISO 14001.

Wat is een energie monitoring systeem?

Een energie monitoring systeem (EMS) geeft u inzicht in het energieverbruik van uw bedrijf. Het legt trends en pieken in het energiegebruik vast in overzichtelijke rapportages. Dat geeft u inzicht in de huidige energiestromen en in de kansen voor energiebesparing binnen uw bedrijf.

De eerste ‘quick wins’ zijn vaak het goed afstellen van systemen en gedragsmaatregelen om te voorkomen dat lichten of apparaten onnodig aan staan. De informatie uit uw EMS systeem kan ook gekoppeld worden aan uw gebouwautomatisering. Zo stemt u de systemen optimaal af op het gebruik van het gebouw. Dat bespaart energie en zorgt voor een comfortabel binnenklimaat.

Energie-audit fundamenten

Inzicht in waar en hoe jouw organisatie energie verbruikt en waar besparingen mogelijk zijn, gaat via energie-audits. De volgende fundamenten komen in zo’n audit aan bod.

1. ROI-berekening

Een ROI-berekening is onmisbaar in een energie-audit. Je wilt immers weten op welke termijn je je investering in een maatregel hebt terugverdiend. Het aanleggen van zonnepanelen bijvoorbeeld, verdient zich op termijn terug. Zonnepanelen worden van steeds betere kwaliteit en hebben een lange levensduur. Daarbij dragen ze bij aan waardevermeerdering van het gebouw en zorgen ervoor dat je direct minder afhankelijk bent van fossiele energiebronnen.

2. Energieverbruikspatronen identificeren

Middels een audit krijg je inzicht in verbruikspatronen waar je voorheen niet bij stilstond of geen inzage in had. Denk aan het gebruik van verlichting in ruimtes waar niet vaak iemand komt (zoals een vergaderzaal), maar waar wel vergeten wordt het licht uit te doen. Door dit gebruik te monitoren en analyseren ontdek je waar je kunt besparen op energie voor verlichting.

3. Realistische besparingsdoelen stellen

Belangrijk is ook een realistisch besparingsdoel op te nemen in de energie-audit. Door de meting weet je hoeveel het gebouw op dit moment gebruikt, waarna je kunt bepalen hoeveel en op welke terreinen je energiebesparing wenst. Door dit concreet te benoemen – bijvoorbeeld dat je door isolatie 15% op het energieverbruik wilt besparen – krijg je in beeld waar de meeste winst te behalen is. Daarbij geeft het richting aan investeringen en prioriteiten stellen én kun je achteraf meten of de gestelde doelen zijn gehaald.

7 voordelen van energiemanagement

Een bedrijf dat zijn energiebeheer goed op orde heeft, plukt daar al snel de vruchten van. Goede energiemonitoring is onderdeel van energiemanagement en maakt patronen en afwijkingen in energiegebruik zichtbaar. Ook zie je waar winst te behalen is met energiebesparende maatregelen. Enkele voordelen van energiemanagement op een rij.

1. Realtime inzicht in energiegebruik

Door slimme meters of sensoren krijg je realtime inzicht in het gebruik, zodat je snel actie kunt ondernemen waar nodig. Denk aan lichten die branden na werktijd terwijl er niemand aanwezig is in het gebouw. Door hier direct op te reageren kun je kosten en energie besparen.

2. Energiebesparing

Energiemanagement helpt bij het besparen van energie van gebouwen en kantoren. Zo'n 70% van de gebouwen verbruikt te veel energie. Om energie zo efficiënt mogelijk te gebruiken en tegelijkertijd een gezond binnenklimaat te realiseren, is het van belang de klimaatinstallatie goed in te stellen. Daarmee kun je in jouw kantoor of bedrijf tot 30% energie besparen. De gemiddelde besparing ligt op zo’n 10% per jaar.

3. Strategische in- en verkoop van energie

Met degelijk energiemanagement kan de in- en verkoop van energie worden aangepast aan de bedrijfsstrategie. Stel je een doordachte energiestrategie op naar aanleiding van analyse van verbruikspatronen, dan speel je in op de kansen én risico’s van de turbulente energiemarkt.

4. Voldoen aan wet- en regelgeving

Wie zijn energiemanagement op orde heeft, voldoet meteen ook aan de nodige wet- en regelgeving. Zo verplicht de energiebesparingsplicht uit het Activiteitenbesluit milieubeheer organisaties om energiebesparende maatregelen te nemen. Een energieregistratie- en bewakingssysteem (EBS) is er daar één van. Het EBS staat in de erkende maatregelenlijsten voor:

• gezondheidszorg- en welzijnszorginstellingen
• kantoren
• onderwijsinstellingen
• sport en recreatie
• hotels en restaurants
• detailhandel 

Naast de energiebesparingsplicht kent de Wet Milieubeheer ook een informatieplicht (elke 4 jaar). Een energiemonitoringssysteem helpt je te voldoen aan deze plicht, met een rapportage over het functioneren van de klimaatinstallatie.

5. Patronen en afwijkingen detecteren

Op welk moment van de week gebruikt mijn gebouw de meeste energie? En wanneer zijn juist dal momenten? Dankzij energiemanagement kun je goed anticiperen piekverbruik en terugkerende inefficiënties. Doordat je weet waar, wanneer en hoeveel energie je gebouw verbruikt, wordt het makkelijker om besparingen en duurzamere keuzes te realiseren.

6. Meer comfort en welzijn

Voor de gebruikers van een gebouw is een groot voordeel te halen uit energiemanagement. Door efficiëntere inzet en automatisering van klimaatinstallaties, en deze aan te passen op de gebruiker, zorg je ervoor dat er een gezond en prettig binnenklimaat ontstaat. Dit zal op zijn beurt weer leiden tot een verlaagd ziekteverzuim.

7. Het systeem voorspelt

Slimme software kan de data uit je energiemanagement- en gebouwbeheersysteem analyseren en op basis daarvan het toekomstig gebruik voorspellen. Door je gebouw aan te sturen op basis van het te verwachten gebruik en bijvoorbeeld de weersvoorspelling, bespaar je nog meer energie.

Slimme energiemanagement tips voor bedrijven en gebouwen

De overheid stelt steeds hogere eisen aan de energieprestatie van nieuwe en bestaande gebouwen. Zo wordt er hard gewerkt om de voorgenomen MPG-eis (Milieu Prestatie Gebouwen) voor kantoren in 2026 te verlagen van 1,0 naar 0,85. We geven je graag een aantal handige tips om het energiemanagement van jouw gebouw te optimaliseren.

1. Slimme thermostaat

Een slimme thermostaat past automatisch de temperatuur van een gewenste ruimte aan. Hij is op afstand te besturen en maakt gebruik van de data uit slimme meters om daarop in te spelen. Zo denkt een slimme thermostaat met je mee en stelt bovendien zelf een programma op dat bij het ritme van het gebouw past. Zonesysteem. Je kunt kiezen voor een zonesysteem, waarbij het systeem ruimtes met dezelfde gebruiksfunctie en/of energiebezetting in dezelfde thermische groep zet. Hierdoor kan het systeem heel gericht per ruimte op de gewenste manier verwarmen.

2. Frequentieregelaars voor ventilatie

Om minder energie te gebruiken en kosten te besparen, kan gebruik worden gemaakt van frequentieregelaars (Engels: VFD, Variable Frequency Drives). Deze werken stil en zeer efficiënt en passen de mate van ventilatie aan de vraag aan. Zo zal een kantoor ’s nachts minder worden geventileerd dan wanneer het op maandagochtend vol bezet is. Deze vorm van vraaggestuurde ventilatie is makkelijk te integreren in gebouwbeheersystemen (GBS) en zorgt voor een gezonde luchtkwaliteit. 

3. Preventief onderhoud voor optimale prestaties

Het loont om vroegtijdig technische systemen voor verwarming, ventilatie en airconditioning te onderhouden. Dit preventief onderhoud zorgt ervoor dat de energie-efficiëntie optimaal is, doordat een regelmatige check maakt dat het betreffende systeem goed blijft presteren. Waar preventief onderhoud ook uitkomst biedt: het verlengt de levensduur van een systeem doordat onderdelen op tijd worden vervangen voordat ze kapotgaan. Op deze manier kunnen installaties te allen tijde optimaal blijven presteren. 

4. Typische besparingen

We hebben al wat voorbeelden genoemd, maar er is een aantal ‘open deuren’ waar je op kunt besparen die we je niet willen onthouden:

• Zet je gebouw ‘uit’. Pas systemen aan het gebruik aan. ’s Avonds, in het weekend en op feestdagen zijn veel bedrijven gesloten. Zorg dan dat de verlichting en apparaten uit zijn en verwarm, koel of ventileer minimaal. Wist je dat zo’n driekwart van de kantoren in het weekend en tijdens vakanties ‘aan’ blijft staan?
• Gebruik systemen efficiënt. Ook als het gebouw in gebruik is, kun je energie besparen door systemen zo efficiënt mogelijk in te zetten. Bijvoorbeeld met sensoren die de aanwezigheid van mensen of de luchtkwaliteit meten.
• Spreid energieverbruik over de dag. Verdeel het energiegebruik van je bedrijf slim over de dag en de verschillende systemen, dan wordt opgewekte energie optimaal ingezet en de piekbelasting verlaagd. Zo kun je elektrische auto’s het beste opladen op een moment dat het energiegebruik laag is.

6. Ledverlichting

Door ledverlichting te gebruiken voldoe je niet alleen aan regelgeving, je bespaart ook op koeling omdat led veel minder warmte afgeeft dan ouderwetse verlichting.

7. Geautomatiseerde besturing

Als je gebruikmaakt van automatische in- en uitschakeling van systemen – denk aan verwarming, ventilatie en verlichting –, dan zorgt dat voor optimale prestaties en zo min mogelijk energiegebruik.

8. Piekbelastingmanagement en apparatuurplanning

Wie zijn piekbelasting beter managet en goed plant wanneer en hoe apparatuur wordt gebruikt, kan onnodig energiegebruik voorkomen, spreiden of opvangen. Dit is nuttig omdat apparatuur zo efficiënter wordt ingezet en je hoge tarieven van netbeheerders omzeilt. Het managen van piekbelasting doe je met behulp van slimme tools. 

9. Vermogensfactorcorrectie (Engels: PFC, Power Factor Correction)

Dit duidt de verhouding aan tussen het werkelijke vermogen en het schijnbare vermogen, waardoor inzichtelijk wordt in welke mate er ongewenst energie wordt verbruikt. Een energiemanagementsysteem meet continu het verbruik en de vermogensfactor en laat trends zien. 

10. Integratie verschillende gebouwsystemen

Wanneer je gebruikmaakt van een gebouwbeheersysteem (GBS) worden zaken als verlichting, energieopslag en ventilatie op elkaar afgestemd en geautomatiseerd aangestuurd. Hiermee maak je jouw gebouw op verschillende vlakken efficiënter en kun je kosten en energie besparen. De gebouwprestaties verbeteren en het pand wordt duurzamer en comfortabeler in gebruik.

Energiebesparing door gebouwautomatisering

Gebouwautomatisering is cruciaal voor effectief energiemanagement. Het regelt automatisch het binnenklimaat – van temperatuur tot luchtvochtigheid en ventilatie – wat zorgt voor comfort én energiebesparing. Een groot voordeel: gebouwautomatisering integreert vaak met bestaande systemen, zonder dat complete renovatie nodig is. Zo kunnen HVAC-systemen gekoppeld worden aan bezettingssensoren en zonwering, die zich automatisch aanpassen aan de situatie.

Overweeg je deze investering? Maak dan een ROI-analyse om de terugverdientijd te berekenen. Dit toont de strategische waarde aan en maakt je gebouw aantrekkelijker. Om de juiste keuze te maken voor gebouwautomatisering systeem, kun je letten op de deze criteria:

• de compatibiliteit met bestaande systemen in je gebouw;
• de mate waarin een leverancier innovatief is en meegaat met de laatste (AI-)ontwikkelingen;
• en de gebruiksvriendelijkheid van het product.

Energiemonitoring: inzicht en optimalisatie

Energiemanagementsoftware maakt het monitoren van energiegebruik eenvoudig. Real-time data geeft waardevolle inzichten om bij te sturen waar nodig. Ook KPI's worden verzameld en geanalyseerd om verbeteringen door te voeren. Een goed systeem heeft een gebruiksvriendelijk dashboard dat data helder weergeeft. Je ziet vergelijkingen met voorgaande jaren, vooraf gestelde doelen of vergelijkbare gebouwen. Zo bepaal je waar optimalisaties mogelijk zijn.

Data-analyse brengt ook inefficiënties aan het licht. Ontdek je bijvoorbeeld dat er gelijktijdig wordt verwarmd en gekoeld in verschillende zones? Dan kun je gericht maatregelen nemen om dit op te lossen en energie én kosten te besparen.

Priva’s visie op energiemanagement

Door het energieverbruik van je bedrijf te monitoren en te beheren, bespaar je energie en geld. Tegelijkertijd helpt energiemonitoring je om je milieudoelen te halen en draagt het bij aan een gezond binnenklimaat. Met de Priva Energy Insights by Erbis One heb je altijd inzicht in je energieverbruik en kun je voorkomen dat je kantoor of bedrijf energie-inefficiënt is. Het monitoringsysteem laat de gegevens duidelijk zien in dashboards en rapporten. Bekijk bijvoorbeeld het energieverbruik per dag of per jaar en ontdek waar je energie kunt besparen.

Bij Priva ben je voor energiemanagement aan het juiste adres. Al 40 jaar richten we ons op efficiënt gebouwbeheer en leveren gebouwbeheersystemen zoals bedieningspanelen en digitale diensten. Ook zijn we thuis in oplossingen voor energiebeheer, klimaatregeling en HVAC-regelaars.

Financieringsopties voor energiemaatregelen

Financiering is een belangrijk onderdeel van energiemanagement. Naast eigen middelen zijn er verschillende opties. Zo kun je bijvoorbeeld werken met een ESCo (Energy Services Company). Je besteedt dan het volledige energiebeheer uit voor een langere periode. De ESCo neemt energiebesparende maatregelen en verzorgt het onderhoud, vastgelegd in een energieprestatiecontract. Als gebouweigenaar betaal je een vast maandbedrag, waardoor hoge initiële investeringskosten vervallen. Een andere optie zijn de subsidies die op Europees of nationaal niveau beschikbaar zijn. Ontdek de mogelijkheden >