GACS-verplichting in gebouwen: 5 compliancevoordelen

Wat is GACS?

Een gebouwautomatiserings- en controlesysteem (GACS) is een systeem dat technische installaties in gebouwen monitort, aanstuurt en optimaliseert. Het doel is een verlaging van het energieverbruik door installaties te optimaliseren. Denk hierbij aan verwarming, koeling, ventilatie en verlichting. Naast energiemanagement, moet een GACS ook zorgen voor prestatiebewaking van de technische installatie en is interoperabiliteit met diverse systemen in het gebouw een vereiste. 

Een gebouwautomatiserings- en controlesysteem is de Nederlandse invulling van een deel van de Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen, de EPBD-richtlijn (Engels: Energy Performance of Buildings Directive). De doelstelling is om voor 2050 een volledig CO₂-vrij gebouwenbestand in de Europese Unie te realiseren. Daarmee draagt de EPBD-richtlijn rechtstreeks bij aan de Europese energie- en klimaatdoelstellingen voor de energieprestatie van gebouwen.

Voor wie geldt de GACS-verplichting?

Per 1 januari 2026 is een GACS verplicht in niet-residentiële gebouwen met een verwarmings- of koelsysteem met een nominaal vermogen van 290 kW of meer. Met ingang van 2030 gaat deze verplichting zelfs al gelden vanaf 70 kW. Een GACS is verplicht voor utiliteitsgebouwen, inclusief: 

• kantoorgebouwen van bedrijven
• overheidsgebouwen
• fabrieken, magazijnen
• hotels, restaurants en zwembaden
• scholen en gymzalen
• ziekenhuizen en zorginstellingen

De GACS-verplichting is opgenomen in het Besluit bouwwerken leefomgeving (voorheen het Bouwbesluit) en geldt voor zowel nieuwbouw als bestaande bouw. 

5 compliance-voordelen van de GACS-wetgeving

Naast het verbeteren van de operationele efficiëntie, biedt een GACS ook aanzienlijke compliance-voordelen. Vooral met betrekking tot Europese regelgeving, zoals de EPBD-richtlijn. Wat betekent het implementeren van een GACS voor jouw utiliteitsgebouw in de praktijk? We zetten de voordelen voor je op een rij.

GACS-voordeel 1: voldoen aan EPBD-eisen voor klimaatinstallaties

De EPBD stelt duidelijke eisen aan de energieprestaties van gebouwen binnen de EU, inclusief de systemen die het binnenklimaat regelen. Een GACS-implementatie helpt bij het aantoonbaar voldoen aan deze eisen. Het systeem zorgt er niet alleen voor dat je verwarmings-, koelings- en ventilatiesystemen, ook wel HVAC-systemen, automatisch kunt inregelen, het biedt ook beter inzicht in het verbruik. Zo kun je waar nodig op tijd bijsturen om de energie-efficiëntie van je gebouw te optimaliseren. 

GACS-voordeel 2: keuringsplicht vervalt

Ook op administratief vlak is er aanzienlijk voordeel te behalen uit de implementatie van een gebouwautomatiserings- en controlesysteem. Hierdoor vervalt namelijk de keuringsplicht voor verwarmings- en airconditioninginstallaties, zoals omschreven in de EPBD-richtlijn. Zodoende vallen de administratieve lasten én kosten voor gebouweigenaren en -beheerders aanzienlijk lager uit.

GACS-voordeel 3: erkend energiebeheer- en registratiesysteem (EBS)

Een GACS wordt erkend als een energiebeheer- en registratiesysteem (EBS), een essentieel onderdeel van de energiebesparingsplicht uit het Activiteitenbesluit milieubeheer. Dit betekent dat een gebouwautomatiserings- en controlesysteem niet alleen helpt bij het beheren en verminderen van het energieverbruik, maar ook bij het systematisch registreren van de energieprestaties van je gebouw. Deze gegevens zijn cruciaal voor het aantonen van compliance met de Europese regelgeving.

Ontdek Priva Energy Insight >

GACS-voordeel 4: rapportages en audits voor de EED en CSRD

Onder de Europese Energie-Efficiency Richtlijn (EED) en Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) zijn organisaties nu verplicht om hun energieverbruik en impact op duurzaamheid te rapporteren. De slimme technologie achter een GACS levert nauwkeurige en gedetailleerde informatie op, wat het een stuk makkelijker maakt om aan deze rapportageverplichting te voldoen. 

GACS-voordeel 5: directe ondersteuning voor naleving van de EU Taxonomie voor duurzame activiteiten

De invoering van een GACS kan kantoorgebouwen helpen bij het direct voldoen aan de strenge criteria van de EU Taxonomie voor duurzame activiteiten. Dit is een classificatiesysteem dat mede bepaalt of vastgoed duurzaam is. De data die een GACS oplevert is essentieel voor organisaties om aan te tonen dat hun activiteiten bijdragen aan klimaatmitigatie, klimaatadaptatie en andere milieudoelstellingen. Dit draagt bij aan een positief bedrijfsimago en kan de toegang tot groene financiering verbeteren.

Klaar voor GACS 2026 in 7 stappen

Een gebouwautomatiserings- en controlesysteem is een keuze voor slim, adaptief en duurzaam gebouwbeheer dat klaar is voor de toekomst. Er is een aantal acties die je als organisatie zult moeten ondernemen om (op tijd) een functionerend GACS te hebben dat aan alle eisen voldoet. Maar hoe weet je of jouw gebouw een GACS-verplichting heeft? En zo ja, hoe pak je dit dan aan?

Het is van belang dat je eerst de twee belangrijkste stappen neemt, namelijk:

1. Bepalen welk gebouwtype je hebt.
2. Vaststellen wat het huidige nominale gebouwvermogen is.

We helpen je graag op weg met de vervolgstappen. In ons GACS stappenplan zie je precies welke zeven stappen er zijn en kun je instappen bij de situatie die voor jouw gebouw van toepassing is.

Download ons GACS stappenplan >